Uydu, drone ve toprak analizi: Suriye’de mezar gizleme operasyonu gün yüzüne çıktı

Uluslararası haber ajansı Reuters, Suriye’de eski rejimin “mezarları gizleme” çabasına dair kapsamlı bir araştırma yayımladı. Bu araştırma, sadece görsel verilerle değil, bilimsel yöntemlerle desteklenmiş bir delil zinciri koristiyor.

Araştırma, 2019-2021 yılları arasında Bashar al‑Assad rejiminin başkent dışındaki Qutayfah bölgesindeki bilinen toplu mezardan binlerce cenazeyi alıp, Suriye çöllerinde yer alan Dhumair çöl bölgesindeki yeni bir mezar sahasına taşıdığına işaret ediyor. Bu operasyona “Operation Move Earth” adı verilmiş durumda. 

Nasıl tespit edildi?

• Reuters muhabirleri, bölgede görev almış kamyon şoförleri, dozer operatörleri, eski askerler ve kazı işçileriyle yüz yüze görüşmeler gerçekleştirdi. Bu tanıklar, mezar alanlarından yeni sahaya gidiş-gelişlerin yoğun olduğunu aktardı. 
• Ardından drone ve uydu görüntülerinden yararlanıldı: Dhumair’de açılan 34’ün üzerindeki uzun mezar hattı, Qutayfah’daki eski mezardan boşalmış izlerle eşleştirildi. 
• Son aşamada ise toprak bilimi devreye girdi. Uzmanlar, her bölgenin kendi “toprak imzası” taşıdığını hatırlatarak, Qutayfah’daki alt toprak katmanı ile Dhumair’deki kazılı toprak arasındaki renk farklılıklarını Munsell renk sınıflandırma sistemi üzerinden karşılaştırdı. Analiz, toprak karışımı olma ihtimalini güçlü buldu. 

Önemi ve sonuçları

Bu tür bir operasyonun ortaya çıkması birkaç açıdan kritik:

• Savaş suçlarının kapsamı ve mağdurların akıbeti açısından büyük bir belge sunulmuş oldu.
• Geleneksel görsel kanıtlara ek olarak toprak ve çevresel bilim analizi, gelecekte benzer durumların tespiti için örnek teşkil edebilir.
• Mezarlarda yaşanan bu sistematik gizleme, mağdur ailelerin adalet arayışını ve uluslararası hukuki süreci zorlaştırıyor.
• Araştırma aynı zamanda tek bir veri türünün yeterli olmadığını, tanık ifadeleri + görsel görüntüler + bilimsel analizlerin birlikte kullanılmasının önemini ortaya koyuyor.

Sınırlamalar

Reuters, toprak örneklemesi yapmadan bu bulguları sundu. Dolayısıyla kesin cenaz­e sayısı veya kimliklere dair bilgi verilmemiş durumda. Uzmanlar, ancak örnekleme ve DNA analizi ile tam doğrulama yapılabileceğini ifade ediyor.

Kaynak: Reuters