Başbakan Adayı Babiš'ten Kesin Ret: Agrofert Satılık Değil

Çekya'da geçen ay yapılan seçimleri birinci tamamlayan ve "Trumpist" yakıştırması yapılan milyarder siyasetçi Andrej Babiš, başbakanlık görevine atanmasının önündeki en büyük engel olan çıkar çatışması krizinde geri adım atmayı reddetti. 

Babiş, tarım, gıda işleme ve kimya sektörlerini kapsayan devasa iş imparatorluğu Agrofert'i satmayacağını kesin bir dille duyurdu.

$3.9$ milyar dolarlık servete sahip olduğu tahmin edilen Babiš, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "Agrofert'i asla satmayacağımı defalarca söyledim. 

Çıkar çatışmasını Çek ve Avrupa yasalarına uygun olarak çözeceğimi defalarca söyledim," ifadelerini kullandı ve bu durumu "Bir fırında ekmek satmak gibi değil" sözleriyle savundu.

Cumhurbaşkanı Pavel'den Sert Şart: Önce Çözüm Planı Gelsin

Çekya Cumhurbaşkanı Petr Pavel, başbakan adayı Andrej Babiš'in bu inatçı tutumu karşısında sert bir şart öne sürdü. Pavel, 71 yaşındaki popülist liderin, iş faaliyetlerinden kaynaklanan çıkar çatışmalarını nasıl ortadan kaldıracağını halka açık bir şekilde açıklaması gerektiğini bildirdi.

Anayasal Yükümlülük ve Yasal Sorun

Cumhurbaşkanlığı ofisinden yapılan açıklamada, Çek anayasasının cumhurbaşkanının bakanları atarken "çıkar çatışmasının olası ortaya çıkışını ve bunun çözülme ihtimallerini dikkate almasını" açıkça gerektirdiği belirtildi. Pavel, Babiš'in anayasal ve yasal yükümlülüklerini hangi somut şekilde yerine getireceğini netleştirmesini talep etti ve sorun çözülür çözülmez atamayı gecikmeksizin yapmaya hazır olduğunu ekledi.

Çek yasalarına göre, bakanlar kamu yardımı veya kamu ihaleleri alamazlar. Agrofert çatısı altındaki yüzlerce şirket ise ulusal ve AB sübvansiyonlarından ve kamu sözleşmelerinden on milyonlarca Euro fayda sağlamaktadır.

Geçmişteki Denemeler ve Yeni Koalisyonun Riskleri

Babiš, 2017-2021 arasındaki ilk başbakanlık döneminde de benzer çıkar çatışması sorunlarıyla karşı karşıya kalmıştı. O dönemde varlıklarını tröst fonlarına devretmiş, ancak hem Çek mahkemeleri hem de Avrupa Komisyonu bu düzenlemenin yetersiz olduğuna hükmetmişti. Babiš, geçen ay Agrofert'in tek sahibi olduğunu yeniden teyit etmiş, yasal adımlar attığını iddia etse de detay vermeyi reddetmişti.

Popülist Blok Güçleniyor

Babiš'in ANO partisi, şu an itibarıyla Avrupa Birliği'nden ayrılma referandumu çağrısı yapan aşırı sağcı, Rusya yanlısı SPD ve AB'nin Yeşil Mutabakatı'na karşı çıkan Motorists for Themselves partileriyle bir koalisyon anlaşması imzaladı. Eğer bu yeni hükümet onaylanırsa, Orta ve Doğu Avrupa'daki popülist bloğu güçlendirecek ve ülkenin dış politikada Ukrayna'ya yönelik Batı desteği konusunda gerginlik yaratma potansiyeli taşıyor.

Analiz ve Değerlendirme

Andrej Babiš’in iş imparatorluğunu satmayı kesin bir dille reddetmesi, Çekya'nın siyasi sistemi ile AB'nin hukuki normları arasında ciddi bir krize işaret etmektedir. 

Cumhurbaşkanı Petr Pavel'in net tavrı, Çekya'nın anayasal ve hukuki bütünlüğünü koruma kararlılığını göstermektedir.

Babiš'in, kamuoyuna bir çözüm planı sunmayı reddetmesi ve konuyu "kişisel ve hassas" olarak nitelendirmesi, şeffaflık ilkesini ihlal etmektedir.

Bu durum, başbakanlık yetkisiyle Agrofert’in sübvansiyonlardan ve ihalelerden dolaylı olarak faydalanmaya devam edeceği endişelerini güçlendirmektedir. 

Çözüm, ya Babiš'in varlıklarını tamamen elden çıkarması ya da başbakanlıktan vazgeçmesi gibi radikal bir kararı gerektirmektedir. Aksi takdirde, Çekya, yeni hükümetini atama konusunda uzun süreli bir siyasi açmaza sürüklenecektir.

Haber Kaynağı: The Guardian

Fotograf: Irozhlas